Układ wzorów

Opisując wzory dywanu odnosimy się nie tylko do stosowanych w nich motywów i kształtów, ale również do układu wzorów na powierzchni dywanu. Motywy mogą występować pojedynczo lub w grupach, co składa się na całościowy wygląd dywanu. Układy wzorów dywanów można podzielić na cztery zbiorcze grupy:- Medaliony;- Wzory powtarzalne, pokrywające całą powierzchnię;- Wzory figuralne;- Wzory niszy modlitewnej/drzewa.

Medalion Wzór ten charakteryzuje duży, centralnie położony motyw w kształcie medalionu. Dywany z medalionem są bez wątpienia najpopularniejszymi dywanami we wszystkich krajach produkcji dywanów. Medaliony mogą być w kształcie koła, owalu, sześcio- lub ośmiokąta, rombu lub gwiazdy. Czasem u szczytu i u dołu medalionu mogą zostać umieszczone mniejsze motywy kwiatowe, tzw. wisiorki. Składają się zazwyczaj z dwóch części, ta położona bliżej medalionu zwana jest katibeh, a druga część w języku perskim nazywana jest kalaleh.

Wzory powtarzalne - pokrywające całą powierzchnię W tym rodzaju układu nie ma motywu centralnego ani dominującego. Wzór, często geometryczny, jest powtarzamy na całej powierzchni dywanu. Motywy są ze sobą zazwyczaj połączone, ale czasem nie łączą się ze sobą. Powtarzalne motywy są zazwyczaj otoczone pięknym, ozdobnym brzegiem. W tego typu dywanach wzór nie ma początku ani końca i nie jest on przerywany przez obwódkę brzegu. Niektórzy uważają, że symbolizuje to wieczność.

Wzory figuralne Główną cechą tego typu układu jest to, że na dywan można patrzeć tylko z jednej strony. Istotne jest też, aby patrzeć na niego pod właściwym kątem, inaczej możne się zdarzyć, że zatraci się ogólne wrażenie. Dlatego dywan taki należy umieścić w odpowiednim miejscu, by nie można na niego było patrzeć do góry nogami, najlepiej wzdłuż ściany lub w pozycji wiszącej. Motywy figuralne zazwyczaj zawierają obrazy ludzi, zwierząt i miejsc. Mogą również przedstawiać wydarzenia historyczne w formie obrazu, czasem wraz tekstem: prostym opisem lub wierszami różnych poetów.

Motywy niszy/drzewa Najczęstszym motywem dywanów w układzie niszy/drzewa jest mihrab, co oznacza niszę modlitewną w ścianie meczetu. Jego ostro zakończona górna część wzoru przeznaczona jest do wskazywania Mekki podczas modlitwy.