Dywany - od U do Z
Usak (dywany), dywany Ushak, ręcznie tkane dywany z miasta Usak w zachodniej Turcji. Między XVI a XIX wiekiem w mieście tym tkano wiele słynnych typów dywanów, takich jak dywany Bird-Uhsak, Stern-Ushak, Lotto oraz inne dywany, bardziej inspirowane perskim wzornictwem, z motywem medalionu. Dywany te są całkowicie wykonane z wełny, z dominującym kolorem czerwonym. Jakość dywanów Usak zaczęła się pogarszać od ok. roku 1850 i dzisiejsza produkcja jest uważana za znacznie mniej interesującą. Ushak (dywany), inna nazwa dywanów Usak.
Vagire, mały, ręcznie tkany dywan, często używany jako rodzaj próbki dywanu. Może być na nim przedstawiony zarówno fragment dywanu, jak i reprodukcja większego dywanu lub jego fragmentu. Istotnym ośrodkiem produkcji tych próbek są tereny wokół miasta Bidżar w północno-zachodnim Iranie. Veramin (dywany), ręcznie tkane dywany wytwarzane w okolicach miasta Veramin w północnym Iranie. Są to dywany rzemieślnicze. Często stosowanym wzorem jest motyw khani, powtarzalny wzór z kwiatami ułożonymi czwórkami, pokrywający całe centralne pole. Produkcja na terenach otaczających miasto jest różnorodna, między innymi wytwarza się kilimy. Verné (dywany), inna nazwa dywanów Verni.Verni (dywany), dywany Verné, rodzaj dywanów tkanych płasko techniką przypominającą technikę sumak. Dywany te są wytwarzane w południowym i południowo-wschodnim Kaukazie, a także w Turcji i Turkmenistanie. Są całkowicie wykonane z wełny, z dominującym kolorem czerwonym i często występującymi wzorami kwadratowymi oraz stylizowanymi motywami ptaków.
Warangal (dywany), ręcznie tkane dywany wytwarzane w wiosce Warangal w Indiach.
Wątek, nić przekładana pomiędzy nićmi osnowy. W dywanach umieszczana jest po każdym rzędzie węzłów, jest to najczęściej nić bawełniana lub wełniana, choć zdarzają się również inne materiały. Zob. też osnowa. Po lewej: Rzędy węzłów wiązane są do białych, pionowych nici osnowy. Nad każdym rzędem węzłów, między nićmi osnowy przepuszczana jest nić wątku.
Wazowe dywany, ręcznie tkane dywany z XVII i XVIII wielu, wytwarzane w mieście Kerman w południowo-wschodnim Iranie. Motyw dywanów nie jest centralny i na dywan należy patrzeć w określonym kierunku. W bogatej gamie wzorów spotyka się czasem wazy. Dywany te tkano specjalną techniką, z podwójną osnową i trzema nitkami wątku.
Wełna, włókno uzyskiwane z włosia (sierści) owiec lub innych zwierząt. Najgrubsza wełna wykorzystywana jest do tkania dywanów. → Przeczytaj więcej na temat wełny tutaj!
Wiejskie dywany, określenie stosowane do dywanów orientalnych wytwarzanych przez artystów ludowych. → Przeczytaj więcej na temat dywanów wykonywanych przez artystów ludowych tutaj!
Wielbłądzia wełna, wełna uzyskiwana z sierści wielbłąda rzadko występuje w dzisiejszych dywanach, ze względu na nieprzyjemny zapach, jaki wydziela przy gorącej i wilgotnej pogodzie. Wiener Jagdteppich, (niem. wiedeński dywan myśliwski), ręcznie tkany dywan, wyprodukowany w XVI wieku w mieście Kaszan w środkowej Persji. Dywan ten został wykonany w całości z jedwabiu z niezwykle wysoką gęstością tkania. Został podarowany przez perskiego szacha Piotrowi I, który następnie podarował go Leopoldowi I, księciu Anhalt-Dessau. Dywan ten jest uważany za jeden z najlepszych rzemieślniczych dywanów pałacowych.Wilton (dywany), wytwarzane maszynowo dywany, przypominające dywany perskie. Nazwa pochodzi od nazwy miasta Wilton w chrabstwie Wiltshire w Anglii, w którym od XVI wieku wytwarzano ręcznie tkane dywany. Od połowy XIX wieku wszystkie tamtejsze dywany były tkane mechanicznie i wytwarzane w praktycznie każdym rozmiarze.Włosie, zob. runo.Wykładzina dywanowa, dywan pokrywający całą powierzchnię podłogi. Bardzo popularna w latach siedemdziesiątych i często spotykana zwłaszcza w dzisiejszych amerykańskich domach. Rzadko się zdarza, aby wykładzina dywanowa była ręcznie tkana.
Xinjiang (dywany), zob. Sinciang (dywany).Yagcibedir (dywany), ręcznie tkane dywany wytwarzane w okolicach miasta Sindirgi w zachodniej Turcji. Dywany te są całkowicie wykonane z wełny z dwoma nićmi wątku pomiędzy rzędami węzłów. Najczęściej spotykane rozmiary to zaronim i chodnik. Wzory są geometryczne, a podstawowe kolory to niebieski, czerwony, często dosyć ponure. Yahyali (dywany), ręcznie tkane dywany z miasta Yahyalù w centralnej Turcji. Dywany te są wykonane z wełny, mają wzory geometryczne, często z motywem medalionu. Najpopularniejsze kolory to czerwony i niebieski w połączeniu z musztardowożółtym. Yalameh (dywany), ręcznie tkane dywany wytwarzane przez plemię Yalameh w prowincji Fars w Iranie. Dywany te są znane z niezwykłego bogactwa wzorów i silnych, głębokich barw.Yaprak (wzór), stosowany w dywanach wzór charakteryzujący się dużymi, naturalnie kreślonymi motywami z liśćmi tworzącymi romby i medaliony. Nazwa pochodzi od miasta Yapraklar w Turcji. Yarkand (dywany), zob. Jarkend. Yastik, określenie rozmiaru dywanów orientalnych, głównie tureckich, około 90×45 cm. Czasem to określenie jest błędnie stosowane do różnego rodzaju mniejszych dywanów pochodzących z różnych części Turcji.
Yazd (dywany), dywany Jazd, ręcznie tkane dywany z miasta Yazd (Jazd) w środkowym Iranie. W dywanach tych można dostrzec podobieństwo do dywanów Kerman. Mają bardzo szczegółowe wzory, wysokie włosie oraz szeroką gamę kolorów z charakterystyczną barwą czerwieni/purpury. Osnowa i wątek wykonane są z wełny.
Yomut (dywany), dywany Jomut, Yomud, ręcznie tkane dywany wytwarzane przez turkmeńskie plemię Yomut żyjące na wschód od Morza Kaspijskiego w północno-wschodnim Iranie. Typowymi kolorami tych dywanów są żółty i różne odcienie czerwonobrązowe. Typowymi produktami są przedmioty użytkowe, takie jak torby, zasłony do namiotów i ozdoby wielbłądów. Yürük (dywany), ręcznie tkane dywany wytwarzane z wełny przez plemię Yürük we wschodniej Turcji. Mają długie, często naturalnie barwione włosie wysokiej jakości i charakterystyczne, proste wzory geometryczne. Dominujące kolory to karminowy i indygo oraz zielony, brązowy i ciemnożółty.
Zaghe (dywany), dywany Zage, ręcznie tkane dywany wytwarzane w Kurdystanie z mocnej odmiany wełny. Zandżan (dywany), dywany Zandjan, Zendjan, Zenjan, ręcznie tkane dywany wytwarzane w rejonie miasta Zandżan w północno-zachodnim Iranie. Dywany te są tkane na bawełnianej osnowie techniką Hamadan. Przeważają kolory syntetyczne. Typowym rozmiarem jest dozar, a najczęściej stosowane są wzory z motywem medalionu. Starsze dywany (sprzed I Wojny Światowej) często mają osnowę wykonaną z wełny i podwójne nici wątku. Zarand (dywany), ręcznie tkane dywany wytwarzane w Irak-Adżemi w Iranie. Zaronim, określenie rozmiaru dywanów orientalnych, od 150 x 100 cm do 106 x 110 cm. Wymiary te się różnią pomiędzy poszczególnymi rejonami produkcji dywanów. Zarquart, określenie rozmiaru dywanów orientalnych, około 60 × 125 cm. Żeberka, efekt stosowania w jednej tkaninienaprzemiennie różnych nici wątku, stosowany w tkaninach wyższej klasy.Układane na zmianę grubsze i cieńsze nici wątku tworzą prążki, któreczasem mogą stwarzać wrażenie, jakby się przesuwały wzdłuż tkaniny.Dywany żeberkowe tkane są z osnowy bawełnianej, a zmieniający się kolornici osnowy daje wzór kwadratów. Zendżan (dywany), inna nazwa dywanów Zandżan.
Ziegler (dywany), ręcznie tkane dywany wytwarzane w latach 1883-1930 w regionie Arak w zachodnim Iranie. Dywany były produkowane przez brytyjską firmę Ziegler & Co i miały wzory perskie (często naśladowano inne, ówczesne style dywanów), pastelowe kolory i duże rozmiary. Osnowa i wątek były wykonane z bawełny.→ Przeczytaj więcej na temat dywanów Ziegler tutaj! Zil-e-sultan (wzór), z perskiego "cień Sułtana", powtarzalny, pokrywający całą powierzchnię dywanu wzór występujący w dywanach orientalnych, składający się z wazonów z bukietami kwiatów otoczonych ptakami. Kolor tła najczęściej jest jasny. Występuje np. w dywanach Kom. → Przeczytaj więcej o dywanach Kom tutaj!